Het doel van dit artikel is om de verschillende meningen, voordelen en nadelen van de begrippen sportspecialisatie en sportdiversificatie bij kinderen te behandelen. Er wordt met name gekeken naar het effect van de twee methoden op blessures, motorische ontwikkeling, ontwikkelen van vaardigheden en sociale en psychologische aspecten. Bij sportspecialisatie richt het kind zich op één sport vanaf jonge leeftijd. Sportdiversificatie geeft het kind de kans om met meerdere sporten in aanraking te komen, zoals bij een jeugdtriathlon, ironkids wedstrijd of triathlontraining voor kinderen. Dat een kinderen die aan een triathlon meedoen met veel voordelen te maken krijgen, hebben we al eerder behandeld.
De verschillen tussen sportspecialisatie en diversificatie
In het kort samengevat: Bij sportspecialisatie wordt er één sport of discipline beoefend. Sportdiversificatie richt zich op meerdere sporten. Hieronder meer over de twee soorten specialisaties bij kinderen.
Specialisatie
Sport specifieke training voor een sport bestaat hoogstwaarschijnlijk uit:
- Training gedurende het gehele jaar voor dezelfde sport
- Intensere training, specifiek gericht op die ene sport
- Uitsluiting van andere sporten
Diversificatie
Sportdiversificatie richt zich op:
- Het ontwikkelen van basis-motorische vaardigheden, gemeenschappelijke tactische strategieën, niet-specifieke fysieke trainingen
- Deelname gericht op plezier
- Minder gestructureerd
- Meerdere sporten
Vroege specialisatie en ontwikkeling van expertise
Het doel van sportspecialisatie op jonge leeftijd is om atletische vaardigheden te ontwikkelen voor één sport en deze te optimaliseren. Op deze manier probeert men de kans dat het kind op een volgend niveau mee kan te vergroten. Plezier hebben lijkt geen doel te zijn van veel van dit soort programma’s. Hoewel er geen twijfel over bestaat dat gestructureerde atletische oefentijd een belangrijke rol speelt bij het ontwikkelen van sporters, moeten we ons wel belangrijke vragen stellen, zoals: “op welke leeftijd?” en “tegen welke prijs?”.
Tegenwoordig kiezen steeds meer sporters ervoor om zich nog voor de middelbare school te specialiseren in één sport, in de hoop een elitestatus te bereiken. Wanneer kinderen dit doen, komen zij terecht in een gebied waar beslissingen worden genomen door volwassenen en niet door henzelf.
Vijftig jaar geleden waren er een stuk minder mogelijkheden voor sportspecialisatie. Natuurlijk waren er kinderen die alleen maar van één sport hielden en niet van andere sporten. Dit was meestal wel de keuze van de atleet, niet die van ouders of coaches. Er werd meer tijd besteed aan ongestructureerd bewegen.
Het lijkt erop dat ouders degenen zijn die aanvankelijk sportparticipatie aanmoedigen en initiëren, maar vaak zijn het de coaches die de nadruk leggen op sportspecialisatie, wat vaak een interessante dynamiek creëert.
Op welke leeftijd sportspecialisatiebeslissingen nemen?
Als voordeel van sportspecialisatie wordt gezien dat kinderen op jonge leeftijd starten met een sport en hier vaardigheden in ontwikkelen. Dat dit niet altijd zo is, komen we later op terug. Op welke leeftijd er specialisatiebeslissingen genomen moeten worden hangt af van de sport die ze doen en aan de persoon zelf. Om die vraag goed te beantwoorden moet je ook nadenken over de hoeveelheid tijd die het kost om op een elite-niveau te komen. Gegevens en studies omtrent sport zijn niet volledig. Er is wel veel onderzoek gedaan naar muzikanten. Om de status van elite-muzikant te bereiken moet je, volgens onderzoek van Ericsson KA, Krampe RT, Tesch-Romer, 10.000 uur oefenen over 10 jaar tijd. Ook zou de training rond de leeftijd van 5 jaar moeten starten. Degenen die later beginnen, halen blijkbaar de achterstand nooit in.
Het is niet ongebruikelijk om kinderen te zien trainen vanaf 3 of 4 jaar voor de sporten kunstschaatsen of gymnastiek. Onbekend is of zij echt genieten van al die jaren intensieve, regelmatige atletische trainingen.
Onderzoek van Hegghc
Onderzoek uitgevoerd door Hegghc, meldt het volgende:
- Er is een gelijksoortig genot tussen specialisatie en diversificatie
- Grotere potentiële gevolgen (fysiek, sociaal, gedrag) bij een te vroege specialisatie
- Voor de meeste sporten is specialiseren in de vroege kinderjaren niet noodzakelijk voor het ontwikkelen van hogere sportprestaties als volwassene
- Sommige artistieke en acrobatische manoeuvres zijn echter gunstig om vóór de pubertijd te ontwikkelen. Denk aan turnen en kunstrijden.
- Als een kind voorafgaand aan de pubertijd bij meerdere sportieve activiteiten betrokken is, des te minder training er later nodig is voor een van deze sporten om het een specialisatie te maken.
Voordelen van sportdiversificatie
Sportdiversificatie kan voor kinderen worden beschouwd als het spelen van zoveel mogelijk sporten. Deze methode legt kinderen bloot aan een veelvoud aan sporten met een focus op spelen in plaats van trainen. Dankzij deze methode kunnen kinderen een liefde voor een bepaalde sport ontwikkelen, zodat zij daarna productieve en gestructureerde trainingen kunnen gaan volgen, omdat zij dit zelf echt willen. De overtuiging achter sportdiversificatie is dat fysieke en cognitieve vaardigheden sneller kunnen worden ontwikkeld door meerdere sporten te beoefenen, in plaats van slechts één.
Bijvoorbeeld: In plaats van alleen hand-oogcoördinatie ontwikkelen door het spelen van honkbal, kan een kind die zowel honkbal als voetbal speelt, ook voet-oogcoördinatie, voetenwerk en looptechniek ontwikkelen.
Onderzoekers die vroege trends in topsportspecialisatie bij topsporters onderzoeken, hebben echter vastgesteld dat vroege specialisatie geen essentieel onderdeel is van de elite-atletische ontwikkeling
Onder de voordelen van sportdiversificatie, zoals kinderen die trainen voor een triathlon, vallen daarnaast ook:
- Kinderen krijgen te maken met meerdere sporten, waardoor zij cognitief en sociaal kunnen groeien in een positieve omgeving.
- Intrinsieke motivatie, omdat zij oprecht genieten van sporten in het algemeen
- Emotionele vaardigheden en zelfredzaamheid worden positief beïnvloed
- Het ontwikkelt een zeer sterke basis om eventueel later te specialiseren in één sport.
Gevaren van sportspecialisatie
Op jonge leeftijd een kind intensief één sport te laten beoefenen, gaat gepaard met mogelijke gevaren. Dit zijn onder andere:
- Hogere kans op blessure
- Burn out, angst en depressie
- Minder plezier in sport
- Missen van vaardigheden die bij andere sporten worden ontwikkeld
- Sociaal isolement
- Hogere afhankelijkheid van volwassen rolmodellen
Mocht je kind zich toch op jonge leeftijd specialiseren in één sport, dan kun je deze informatie (Engels) lezen.
Conclusie
Kortom, sportspecialisatie moet worden uitgesteld tot de late pubertijd (15-22 jaar. De nadruk moet liggen op diversificatie van sporten om een goede ontwikkeling in de jeugd mogelijk te maken en de nadelige gevolgen van specialisatie te minimaliseren. Vroegtijdige diversificatie en latere specialisatie hebben een grotere kans om atletische doelen in de toekomst te bereiken met minder blessures. Op deze manier wordt er ook liefde voor (een) sport bereikt bij kinderen en is de kans op fysieke en mentale fitheid gedurende hun hele leven het grootst. Al met al lijkt het ons het belangrijkste dat sport vooral leuk blijft voor kinderen. De focus moet dan ook bij jonge kinderen, vooral voor de pubertijd en ook deels in de pubertijd, liggen op meerdere sporten spelen in plaats van trainen. Ook kunnen we stellen dat op jonge leeftijd in aanraking komen met de drie sporten van een triathlon, positief kan bijdragen aan de ontwikkeling van een kind.
Bronnen:
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3658411/
- https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/13598130902860507
- http://www.hegghc.org/sports-specialization-vs-sports-diversification-youth-population/
- https://www.nsca.com/education/articles/nsca-coach/early-sport-specialization-versus-diversification-in-youth-athletes/
- Ericsson KA, Krampe RT, Tesch-Romer C. The role of deliberate practice in the acquisition of expert performance. Psychol Rev. 1993;100(3):363-406
- Malina RM. Early sport specialization: roots, effectiveness, risks. Curr Sports Med Rep. 2010;9(6):364-371
- Jayanthi N, Pinkham C, Dugas L, Patrick B, LaBella C. Sports specialization in young athletes: evidence-based recommendations. Sports Health. 2013;5(3):251-257.
- http://www.hegghc.org/wp-content/uploads/2017/12/Potential-Consequences-for-Sport-Specialization-table.pdf
