Triathlonwedstrijden worden uitgevoerd over verschillende afstanden. Wereldwijd zijn er tientallen afstanden bekend voor dit soort races. In dit artikel lees je alles over de triathlon afstanden en de huidige records. Daarnaast lees je ook een stuk geschiedenis en een uitleg over het begrip triathlon.
Wat is een triathlon?
Een triathlon is een multisport, ook wel multidisciplinaire sport genoemd. Een wedstrijd bestaat uit drie achtereenvolgende onderdelen: Zwemmen, fietsen en hardlopen. Tijdens een triathlonwedstrijd concurreren sporters om als snelste de drie sporten achter elkaar te voltooien. Ook de tijd die men kwijt is tijdens de overgang tussen de drie sporten wordt meegeteld. De sport wordt wereldwijd beoefend. Triathlon is in 1989 toegevoegd aan de Wereldspelen, in 2000 aan de Olympische spelen en sinds 2016 als Paralympische sport (Paratriathlon). Mannen en vrouwen strijden doorgaans in afzonderlijke wedstrijden tegen elkaar. Het woord stamt uit het Grieks van τρεῖς of treis (drie) en ἆθλος of athlos (competitie). Het hoogste bestuursorgaan is de International Triathlon Union (ITU). De Europese bond heet de ETU. In Nederland is de NTB (Nederlandse Triathlon Bond) het landelijk overkoepelend orgaan voor de behartiging van de belangen van de triathlon- en duathlonsport.
Triathlonwedstrijden worden uitgevoerd over meerdere afstanden. Zo bestaan er mini-triatlons (vaak voor kinderen), sprintafstanden en ultra-triathlons. De triathlon afstanden waar de meeste mensen voor trainen zijn de kwart (olympische afstand), halve (middle distance) en de hele afstand. Bij veel mensen is de meest bekende afstand de hele afstand, ook wel full distance genoemd. Een full distance wedstrijd bestaat uit 3.8 km zwemmen, 180 km fietsen en 42,2 km hardlopen (marathon).
Een sfeerimpressie in een video
Sfeerbeelden van de Britse Triathlon. Je ziet alle sporten voorbij komen.
Welke triathlon afstanden zijn er?
Er worden per bond, per land en soms per vereniging weer andere afstanden erkend. Wij hebben alle bekende afstanden op een rij gezet. Eerst zie je een duidelijk overzicht in een tabel, daarna lees je per afstand een uitleg en de huidige records voor de afstanden.
Overzicht triathlon afstanden in een tabel
| Naam afstand | Afstand zwemmen | Afstand fietsen | Afstand lopen |
| Mini triatlon / Ironkids | Vanaf 100 meter / 0.1 km | Vanaf 5 m | Vanaf 1 km |
| Novice (Australië) | 300 m / 0,3 km | 8 km | 2 km |
| 3-9-3 | 300 m | 9 km | 3 km |
| Halve sprint | 375 m / 0,375 km | 10 km | 2,5 km |
| Supersprint | 400m / 0,4 km | 10 km | 2,5 km |
| Novice (Europa) | 400 m / 0,4 km | 10 km | 2.5 km |
| Achtste triatlon / Sprint | 500 m / 0,5 km | 20 km | 5 km |
| ITU sprint afstand | 750 m / 0,75 km | 20 km | 5 km |
| Kwart triatlon | 1000 m / 1 km | 40 km | 10 km |
| ITU Olympische afstand | 1500 m / 1,5 km | 40 km | 10 km |
| 111 afstand | 1000 m / 1 km | 100 km | 10 km |
| Halve triathlon / halve afstand / Ironman 70.3 / middenafstand / Midden | 1900 m / 1,9 km | 90 km | 21,1 km |
| ITU O2 | 3000 m / 3 km | 80 km | 20 km |
| 222 afstand | 2000 m / 2 km | 200 km | 20 km |
| ITU O3 | 4000 m / 4 km | 120 km | 30 km |
| Ironman 140.6 / hele triatlon / hele afstand / Lang | 3800 m / 3.8 | 180 km | 42,2 km |
| Ultra-triathlons | Langer dan de hele afstand | Langer dan de hele afstand | Langer dan de hele afstand |
Moeten triathlons altijd dezelfde afstand hebben?
Nee, triathlons zijn niet noodzakelijk beperkt tot deze voorgeschreven afstanden. Afstanden kunnen elke combinatie zijn van de afstand die door de organisatoren van de race is ingesteld om te voldoen aan verschillende afstandsbeperkingen of om een bepaald type atleet aan te trekken.
Hoe is de standaard ITU Olympische afstand bedacht?
De standaard Olympische afstand van 1,5/40/10 werd bedacht door Jim Turl. Hij was al een lange tijd actief met triathlon-wedstrijden halverwege de jaren tachtig. Hij en zijn partner Carl Thomas organiseerden van 1982 tot en met 1997 triathlons.
Individuele evenementen en team relays
De meeste triathlons zijn individuele evenementen. Een ander formaat is de team relay (estafettetriathlon), waarbij een team om de beurt meedoet aan de race. Elke deelnemer moet een segment van zwemmen, fietsen of hardlopen voltooien. De ITU Team Triathlon wereldkampioenschappen begonnen met twee afzonderlijke classificaties voor mannen en vrouwen. In 2009 nam het een 4×4 gemengd relayformaat aan, waarbij elk team twee mannen en twee vrouwen heeft. De Olympische Jeugdspelen hebben ook een 4x gemengd estafette-triathlonevenement.
Triathlon records
Hieronder zie je een overzicht van huidige records omtrent triathlon. Records hebben bij triathlons niet dezelfde waarde als bij andere sporten. De omstandigheden per wedstrijd zijn namelijk enorm verschillend. Zo heeft de ene wedstrijd bijvoorbeeld een vlak fietsgedeelte en bij een andere wedstrijd fiets je door de bergen. Ook de records voor het zwemgedeelte kunnen worden beïnvloed door zware stromingen. Weersomstandigheden, zoals warmte en wind spelen natuurlijk ook een hele grote rol.
Huidige triathlon records mannen
| Evenement | Record | Atleet | Wedstrijd |
| Hele triathlon | 7:35:39 | Jan Frodeno | Challenge Roth 2016 |
| Zwemmen (3.862 km) | 41:26:00 | Christof Wandratsch | Ironman Oostenrijk 2006 |
| Zwemmen (3.862 km) | 39:08:00 | Luke Bell | Ironman New York 2012 |
| Fiets (180.246 km) | 04:01:14 | Andrew Starykowicz | Ironman Texas 2017 |
| Hardlopen (42.195 km) | 02:34:39 | Matt Hanson | Ironman Texas 2018 |
Triathlon records vrouwen
| Evenement | Record | Atleet | Wedstrijd |
| Full distance triathlon | 8:18:13 | Chrissie Wellington | Challenge Roth 2011 |
| Zwemmen (3.862 km) | 45:04:00 | Amanda Stevens | Ironman Duitsland 2012 |
| Zwemmen (3.862 km) | 40:29:00 | Dede Griesbauer | Ironman New York 2012 |
| Fiets (180.246 km) | 04:26:07 | Daniela Ryf | 2018 Ironman WK |
| Hardlopen (42.195 km) | 02:44:35 | Chrissie Wellington | Challenge Roth 2011 |
